Parafia w Popowie Kościelnym

Początkowo tereny te należały do parafii w Serocku. Pierwszą drewnianą kaplicę zbudowano ok. 1665 r.
dzięki fundacji J. Przedwojewskiej, W. Chrzanowskiego i S. Arcichowskiego, dziedziców okolicznych
wiosek. Budowniczym i zarządcą kaplicy był ks. Marcin Limowicz, ówczesny proboszcz w Serocku.
Prawdopodobnie z jego inicjatywy w kaplicy umieszczono obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, który
niebawem stał się przedmiotem kultu i celem wielu pielgrzymek.

Z dokumentu wizytacji kanonicznej przeprowadzonej 23 czerwca 1763 r. przez ks. Antoniego
Gawłowskiego, kanonika pułtuskiego, wynika, że około 1740 r. w Popowie został zbudowany kościół
drewniany pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny o rozmiarach 30 m x 11,5 m. Fundatorami jego byli:
ks. Erazm Bogdański, proboszcz serocki, kanonik pułtuski oraz Gabriel Popowski, miejscowy dziedzic.
Kościół został konsekrowany 29 maja 1743 r. przez sufragana płockiego bpa Marcina Załuskiego.
Kościół ten przetrwał aż do 1906 r. i po wybudowaniu obecnej świątyni został rozebrany. Dzień dedykacji
świątyni wyznaczono na uroczystość Trójcy Świętej. W 1763 r. miał on trzy ołtarze; w głównym znajdował
się obraz MB Częstochowskiej, z koronami na głowach Maryi i Dzieciątka Jezus, które były ozdobione
drogimi kamieniami. O istniejącym już kulcie obrazu Matki Boskiej świadczy 28 wot zawieszonych obok
obrazu. Kościół należał do lokacji Tomasza Skarżyńskiego, dziedzica dóbr Popowo, który zobowiązał się
troszczyć o stan materialny świątyni.

Kościół popowski, jako filialny serocki, na początku XVIII w. otrzymał prawo do udzielania chrztu. Księgi
metrykalne prowadzono od 1720 r. Choć ośrodek duszpasterski w Popowie od 1665 r. miał swoją
kaplicę, a potem kapłana, kościół, sprzęty liturgiczne i księgi sakramentów, nie był jednak samodzielną
parafią. Parafię w Popowie erygowano dopiero 7 maja 1764 r.

Około 1780 r. wzmocniono konstrukcję kościoła. W 1781 r. dokonano lustracji miejscowej parafii i
odnotowano istnienie już drewnianego kościoła na murowanej podmurówce. Na terenie wsi znaleziono
wówczas grunt pod cmentarz. W parafii mieszkało 407 dorosłych osób i 112 dzieci. Na temat moralności
parafian napisano: „Publicznie grzeszących i gorszących, i innych wyrażonych nie masz. Parafianów, ile
można dozwala, z należytą pilnością naucza się”.

Jak podaje dokument wizytacyjny z 1817 r., do kościoła popowskiego należały wówczas następujące
wioski: Czarnowo, Kuligowo, Jackowo, Janki i Popowo. W II poł. XVIII w. opiekę nad kościołem
powierzono proboszczom parafii Barcice. Kapelanów kościoła w Popowie utrzymywał miejscowy
dziedzic. W 1817 r. kościół wymagał remontu: (…) podłoga z tarcic, lecz niedobra, gonty nad połową
kościoła wcale pogniły, ściany dosyć dobre, podwaliny zaś już próchnieją znacznie. W kościele
znajdowało się 10 ławek i kilka obrazów. Nie było organów, a jedynie pozytyw. W zakrystii znajdowała się
srebrna monstrancja, częściowo pozłacana oraz srebrny kielich. Gruntowny remont świątyni
przeprowadzono w początkach XIX w. W 1868 r. pokryto kościół blachą.

Porządek nabożeństw w 1817 r. był następujący: „W każdą niedzielę i święto o siódmej godzinie dzwonią
na nabożeństwo. Po przedzwonieniu śpiewa przy pozytywie organista godzinki. Po skończonych
organista z ludem śpiewa różaniec. Po godzinie dziesiątej dzwonią na mszę świętą, w której bywa
kazanie albo nauka podług Ewangelii. W święta uroczyste po godzinkach bywa jutrznia. Parafianie dosyć
są powolni, bywają na nabożeństwie i skromnie w kościele świętym zachowują się. W 1817 r. do kościoła
popowskiego należało 533 katolików. Na tym terenie zamieszkiwało również wielu innowierców:
mężczyzn – 146, kobiet – 155, a także Żydów mężczyzn – 90, kobiet – 85”.

W pobliżu kościoła znajdował się skromny szpital parafialny. Był to budynek drewniany, pokryty słomą, o
jednej izbie, w którym mieszkało 3 ubogich, jeden mężczyzna i dwie kobiety. Żyli oni z jałmużny. W
pobliżu znajdował się dom dla organisty i szkoła parafialna, w której czytać i pisać uczył organista. W
szkole uczyło się 7 dzieci.

W dziejach parafii, w czasach carskich, znaczącą rolę odegrał ks. prob. Leon Kołakowski, wybitny
patriota i kaznodzieja, który będąc następnie proboszczem nurskim, za udział w powstaniu styczniowym
został skazany na katorgę w Rosji, gdzie z powodu choroby i wycieńczenia zmarł. W kościele popowskim
(i w Nurze) znajduje się jego tablica pamiątkowa.

Na trwałe w dziejach parafii zaznaczył się swoim poświęceniem i pracą duszpasterską ks. Jan
Krzyżewski, budowniczy obecnego kościoła, którego projektantem był znany i ceniony wówczas architekt
Józef Dziekoński, który projektował m.in. kościoły: św. Floriana w Warszawie, Dzierżeninie, Pniewie i
Długosiodle. Kościół w Popowie staraniem ks. J. Krzyżewskiego i parafian zbudowano w latach 1900-
1906. Konsekracji kościoła dokonał 29 kwietnia 1909 r. biskup płocki A.J. Nowowiejski.
Kościół w Popowie jest świątynią murowaną w stylu neogotyckim, z wieżą na frontonie. We wnętrzu
świątyni znajduje się ołtarz główny z obrazem MB Częstochowskiej, słynącym łaskami i otoczonym od

350 lat szczególnym kultem przez wiernych. W świątyni są także 2 boczne ołtarze barokowe z ok. 1740 r.
Kościół został zbudowany, podobnie jak w Dzierżeninie i Pniewie, z cegły zakupionej w cegielni w
Wierzbicy Karola Dłużewskiego, dziedzica Wierzbicy i Pobyłkowa. Do zabytków zalicza się także
miejscową plebanię z około 1838 r. Jest to budynek murowany z cegły, parterowy, zbudowany na planie
prostokąta.

Na cmentarzu, który powstał w 1837 r., z inicjatywy miejscowego dziedzica, znajduje się murowana z
cegły kaplica grobowa rodziny Skarżyńskich, pochodząca z 1848 roku. Po wybudowaniu nowego
kościoła zmarli z rodziny Skarżyńskich zostali przeniesieni do katakumb pod kościołem. Miejsce
wiecznego spoczynku na popowskim cmentarzu znaleźli dawni proboszczowie: ks. Stanisław
Wrześniewski (+1948) i ks. Zdzisław Mączyński (+1988).

Długoletnim duszpasterzem po II wojnie światowej w latach 1952-1981 był ks. Zdzisław Mączyński, który
zebrał i przygotował do druku informacje dotyczące historii parafii. Pod koniec lat 80-tych XX w. świątynia
wymagała pilnego remontu. Następnym proboszczem w 1981 r. w wieku 34 lat został ks. Józef Gawlik.
Początek jego posługi był trudny, był to czas stanu wojennego. Mimo to organizował wraz z
zaprzyjaźnionymi aktorami scen warszawskich liczne uroczystości patriotyczne, odpusty i loterie.
Najważniejszym jednak zadaniem był remont świątyni. Czas naglił, kościołowi groziło zawalenie dachu.
Dzięki pozyskaniu pieniędzy z różnych źródeł, w parafii i poza nią, przeprowadził w latach 1981-1987
gruntowny remont kościoła. Wymieniono więźbę dachową, położono nowy dach na kościele i wieżach,
uzupełniono zniszczone cegły na elewacji świątyni, przebudowano kamienne schody, we wnętrzu
kościoła zbito i położono nowe tynki na 1/3 powierzchni, wymieniono instalację elektryczną i
nagłośnieniową, zakupiono żyrandole, wyremontowano organy, pomalowano wnętrze świątyni i
wykonano szereg innych prac remontowych.

W latach 1987-1997 proboszczem był ks. Henryk Winter, który podjął remont wieży. Zmagał się on z
poważną chorobą. Zmarł nagle i został pochowany w swojej rodzinnej parafii w Pniewie. Od 1997 r. do
2007 r. proboszczem był ks. dr Cezary Siemiński, który m.in. przeprowadził kapitalny remont zabytkowej
plebanii i założył dzwony elektryczne. W 2007 r. proboszczem został profesor Wyższego Seminarium
Duchownego ks. dr Remigiusz Stacherski, którego dziełem jest: budowa boiska parafialnego dla dzieci i
młodzieży, ufundowanie ławek w kościele, konserwacja dwóch barokowych ołtarzy i krypty grobowej
rodziny Skarżyńskich, oświetlenie zewnętrzne kościoła, konserwacja Obrazu Matki Bożej Popowskiej z
XVII w., remont elewacji wieży kościelnej, remont ogrodzenia cmentarza, instalacja w ławach ogrzewania
podłogowego w nawie głównej i wiele cennych inicjatyw duszpasterskich.

W okresie po II wojnie światowej proboszczami popowskimi byli: ks. Stanisław Wrześniewski (1946-
1949), ks. Stanisław Zając (1949), ks. Józef Orłowski (1949-1952), ks. Zdzisław Mączyński (1952–1981),
ks. Józef Gawlik (1981- 1987), ks. Henryk Winter (1987–1997), ks. Cezary Siemiński (1997–2007). Od
2007 roku proboszczem jest ks. Remigiusz Stacherski.

Aktualnie do parafii przynależą następujące miejscowości z terenu Gminy Somianka: Popowo Kościelne,
Popowo Parcele, Popowo Letnisko, Janki, Jackowo Dolne, Jackowo Górne, Henrysin, Wielęcin, Huta
Podgórna. Na terenie Gminy Serock leżą: Gąsiorowo, Łacha, Nowa Wieś, Kania Nowa, Kania Polska.
Łącznie na terenie parafii zameldowanych jest ponad 1900 osób. Na terenie parafii znajdują się dwa
punkty duszpasterskie gdzie sprawowana jest systematycznie Eucharystia: w sali OSP w Gąsiorowie i w
Zakładzie Karnym w Popowie. Do kościoła popowskiego w okresie letnim uczęszczają licznie
odpoczywający tu mieszkańcy Warszawy i okolic.

Ostatnie lata w Popowie, to czas wielkich jubileuszy; w 2014 r. obchodzono 250 lat istnienia parafii
(1764-2014), a w roku 2015 przypadało 350-lecie kultu Matki Bożej Popowskiej. Podczas głównych
uroczystości jubileuszowych 23 sierpnia 2015 r. biskup płocki Piotr Libera, ustanowił w Popowie
Diecezjalne Sanktuarium Matki nadziei, a przewodniczący liturgii arcybiskup metropolita częstochowski
Wacław Depo i biskup Roman Marcinkowski ukoronowali wizerunek papieską Koroną Wdzięczności.
Podczas Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia w 2015 r. kościół w Popowie otrzymał od biskupa
płockiego przywilej Świątyni Miłosierdzia. W 2025 roku, zgodnie z wolą papieża Franciszka, w
sanktuarium w Popowie wierni mogli otrzymywać łaskę odpustu zupełnego podczas Jubileuszowego
Roku nadziei i ze względu na 950-lecie utworzenia Diecezji Płockiej.

Ks. Dariusz Kisiel
Ks. Remigiusz Stacherski